برگزاری کارگاه آموزشی یک روزه اصول و مبانی کشاورزی حفاظتی در موسسه تحقیقات و آموزش نیشکر خوزستان

در تاریخ چهارشنبه 5 بهمن 1401 یک دوره کارگاه آموزشی یک روزه در سالن همایشهای موسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان واقع در کیلومتر 45 جاده اهواز خرمشهر با تدریس آقای دکتر محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر بین المللی آب و خاک و مروج کشاورزی حفاظتی (CA) در کشور برگزار گردید. مخاطبین این کارگاه حضوری چهل نفر از کارشناسان واحدهای تابعه شرکتهای هفتگانه توسعه نیشکر و صنایع جانبی و همچنین آقای دکتر آل کثیر رییس موسسه تحقیقات و کارشناسان موسسه تحقیقات و آموزش نیشکر بودند. در این کارگاه که به دعوت موسسه تحقیقات نیشکر از آقای دکتر اسدی صورت گرفته بود ایشان در ابتدا اهمیت خاک به عنوان یک منبع تجدید ناپذیر و راههای حفظ و حراست از این سرمایه به عنوان زیربنای طبیعت و تامین کننده بستر مواد غذایی و همچنین دارنده بیشترین میزبانی تنوع زیستی روی کره زمین را برای مخاطبین تشریح نموده و در ادامه به لزوم حفظ بقایای گیاهی به عنوان مشخصه اصلی سامانه های کشاورزی حفاظتی پرداخته و سپس مباحث کشاورزی حفاظتی به ویژه چگونگی پیاده سازی عملیات کم خاک ورزی در اراضی نیشکر که دارای بقایای گیاهی بین 15 تا 20 تن در هکتار شامل سرنی و برگهای به جای مانده از برداشت نی می باشد پرداختند. آقای دکتر اسدی در مباحث مطرح شده در این کارگاه آموزشی گفت: ما خاک را به عنوان یک سامانه زنده نگاه می کنیم و چون عمر خاکهای ما ده هزار سال بیشتر نیست برای حفظ و پایداری تولیدات کشاورزی ضرورت حفظ و صیانت از این منبع حیاتی که یک منبع تجدید ناپذیر است بیش از پیش احساس می شود. در این زمینه نقش کارشناسان تولیدات کشاورزی در این زمینه شناخت خاک هر منطقه و رفتار صحیح با خاکهای آن منطقه می باشد که یکی از رفتارهای صحیح با خاک استفاده از سامانه های نوین اکوسیستم نگر کشاورزی حفاظتی می باشد. کشاورزی حفاظتی یا CA یک مفهوم تولیدات پایدارکشاورزی ضمن حفاظت از منابع پایه تولید یعنی آب و خاک می باشد که به طور پیوسته در حال افزایش است و سطوح CA در سال 19-2018 حدود 205 میلیون هکتار (14.7٪ از زمین های زراعی جهانی) بوده است. این نشان دهنده افزایش 93 درصدی در سطوح اراضی زراعی CA جهانی از سال 09-2008 و نشان دهنده افزایش سالانه حدود 10 میلیون هکتار است. کشورهای عمده و پیشرو در توسعه کشاورزی حفاظتی طبق آمار سال 2019 فائو عبارتند از: ایالات متحده آمریکا با سطح 44 ، برزیل با سطح 9/43، آرژانتین با سطح 9/32، استرالیا با سطح 9/22 و کانادا با سطح 7/21 میلیون هکتار می باشند. کشور برزیل به تنهایی تقریبا ۲۵ درصد از شکر جهان را تولید می کند. طبق آخرین گزارش سازمان غذا و کشاورزی این کشور بزگترین تولید کننده نیشکر در جهان با سطح زیر کشت سالیانه 10 میلیون هکتار می باشد. کشاورزی حفاظتی یک بسته کامل است و تنها بی خاک ورزی نیست ولی برخی مواقع کارشناسان و محققین ما تصور می کنند که با یک کارنده بی خاک ورز و بدون در نظر گرفتن سه اصل کامل کشاورزی حفاظتی که حفظ بقایای گیاهی در یک سوم از سطح مزرعه از خصوصیات ویژه آن است می توانند کشاورزی حفاظتی را پیاده نمایند. ه هیچوجه خاک ورزی حفاظتی کشاورزی حفاظتی نیست و اینها با هم متفاوتند. زیرا وقتی میگوییم خاک ورزی حفاظتی تاکید بیشتر بر امر خاک ورزی است تا حفاظت از خاک به همین خاطر ما همیشه از اصطلاح کشاورزی حفاظتی استفاده می کنیم. همیشه به ماشینهای کارنده به عنوان یک ابزار نگاه کنیم و آنها محور کار نیستند بلکه محور کار کشاورزی حفاظتی تفکر و بینش کاربر مبنی بر حفظ خاک و تولید پایدار ضمن حفظ محیط زیست می باشد. برای هر منطقه ای و اقلیمی با توجه به نوع خاک و نوع کشت ماشین کارنده مخصوصی وجود دارد و نمیتوان یک کارنده را در هر شرایطی اعم از آبی و دیم به کار برد. بیش از هزار نوع کارنده بی خاک ورز در جهان تولید شده که هر کدام کارآیی خاص خود را دارند و نباید تمام هم و غم خود را مصروف نوع کارنده بنماییم و از آموزش غافل شویم. در پایان این کارگاه یک روزه ضمن بازدید از اراضی تحت کشت نیشکر موسسه مطالبی پیرامون نحوه ترویج کشاورزی حفاظتی در اراضی به کارشناسان آموزش داده شد. همچنین جلسه بحث و پرسش و پاسخ برگزار شد.
شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در قالب 7 واحد تولید کننده نیشکر با احداث شبکه‏ های آبیاری و زهکشی، ایستگاه­های پمپاژ، جاده‏ها و پل‏های ارتباطی موجبات عمران بیش از یک صد هزار هکتار از اراضی خوزستان را فراهم آورده است. چون تداوم بهره ‏وری اقتصادی از اراضی زیر کشت و ارتقاء میزان محصول نیشکر مستلزم وجود مرکزی جهت اجرای طرح‏های تحقیقاتی و بکارگیری فن آوریهای نوین در تولید بود به همین منظور در سال 1374 تحقیقات در زمینه نیشکر به منظور انجام تحقیقات زیربنایی و کاربردی و ارائه خدمات علمی و فنی به کشت و صنعت‏های نیشکری هفتگانه شروع و در سال 1376 مرکز تحقیقات نیشکر را در محل فعلی خود و در قالب سه بخش تحقیقاتی به‌زراعی، به‌نژادی و گیاهپزشکی و نیز بخش پشتیبانی و خدمات فنی به منظور تأمین نیازمندی­های بخشهای تحقیقاتی، تأسیس نمود. در شهریور ماه 1383، بخش صنایع شکر در قالب آزمایشگاه صنایع غذایی فعال و راه‏ اندازی شد. در سال87 با گسترش فعالیتها، عنوان مرکز به ” مؤسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان” تغییر یافته و به ثبت رسید.